In het boekje ‘De Korenmolen van Renkum – 150 jaar’ schrijft Dhr. Burgsteyn over de Renkumse Molen tijdens de oorlogsjaren en operatie Market Garden; de Slag om Arnhem. Hierbij haalt hij een passage aan uit ’t Begon onder Melkenstijd van G.J. Peelen, waarin wordt vertelt over een dorpsbewoner die voor het sanatorium meel gaat halen bij de molen.
Mikpunt van Engelse artillerie
Wij geven de passage hier verkort weer: “Hij spant zijn paard en rijdt naar de molen. Die staat in een gevaarlijke hoek. Hij weet het! De Duitsers hebben daar een uitkijkpost, die voortdurend mikpunt is van de Engelse artillerie. […] Eindelijk, tijdens een korte geschutsvuurpauze , komt hij voor de molen aan, waar de Duitsers hem woedend ontvangen. Of hij dan niet weet, dummer bauer die hij is, dat hij het granaatvuur naar de molen aantrekt, omdat de Engelsen luisterapparaten hebben. Bovendien zijn er vijandelijke verkenners in de lucht! Wat bezielt hem toch om hier te komen!” De dorpsbewoner weet uiteindelijk meel mee te krijgen en veilig heen en weer te komen.
Illegaal malen
Burgsteyn vertelt verder dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog illegaal werd gemalen op de molen. “’s Morgens tussen 06.00 en 07.30 uur stonden dan de Renkummers in de steeg te wachten om een maaltje rogge of tarwe gemalen te krijgen, veelal dat wat ze nog hadden, een paar kilo’s. Dat de molenaar hierbij voorzichtig te werk moest gaan bewijst het feit dat hij regelmatig getipt werd door een NSB’er die in Renkum woonde. Hij gaf dan te kennen dat er de volgende morgen beter niet gemalen kon worden en de molenaar wist dan dat hij mogelijk controle van de Duitser kon verwachten.”
Schuilkelder
Verder geeft Burgsteyn in zijn boekje aan dat enkele dagen na de luchtlandingen van 17 september 1944 de molen elke nacht dienst deed als schuilkelder voor de naaste buurtgenoten van de molen. “Dan sliepen er zo’n 50 personen in het onderste deel van de molen. De muren van dit deel zijn zo’n 80 cm dik en aangezien de belt nog voor een groot deel aanwezig was, was dit een perfecte plek om te schuilen.”
Wieken aan flarden
Na de evacuatie van Renkum op 1 oktober 1944, kreeg de molen volgens Burgsteyn het zwaar te voorduren door geallieerde beschietingen: 25 tot 35 voltreffers. Allemaal aan de achterkant van de molen, de zijde die naar de Betuwe gekeerd is. “Het vermoeden bestond dat de Duitsers in de evacuatietijd een uitkijkpost hadden in de molen, daarnaast was het een ideaal punt om als oriëntatiepunt ‘in te schieten’. De wieken waren aan flarden geschoten en werden oktober 1945 uit de molen verwijderd.”
Gemeente al in 1945 voor herstel van de molen
Na de onttakeling in 1945 heeft de Renkumse Molen nooit meer wieken gehad. Wel beantwoord het Renkumse gemeentebestuur op 21 december 1945 een brief van de provincie die ‘door oorlogshandelingen beschadigde monumenten’ inventariseert, als volgt: “…kan ik u meededeelen, dat in Renkum een molen aanwezig is op het kadastrale perceel gem. Renkum, Sectie D no. 1417 gelegen aan de Molenweg, in eigendom bij, W. en G.J. Roosenboom te Renkum. De molen heeft een gemetselde romp, welke in lichte mate is beschadigd. De kop en de wieken zijn echter als gevolg van ernstige beschadigingen, waardoor een gevaarlijke situatie was ontstaan, door de wederbouw verwijderd, terwijl een noodafdekking is aangebracht […] De vraag of de molen weer geheel hersteld zou kunnen worden, afgescheiden van economische of andere overwegingen, dient mijns inziens bevestigend beantwoord te worden.”
Na 67 jaar wieken weer terug?
De gemeente was dus al in 1945 positief over het herstellen van de molen. Zal in 2012 de beoogde restauratie van de Renkumse Molen opnieuw steun krijgen van de gemeente Renkum, zodat na 67 jaar de molen zijn wieken weer terug krijgt?
Bron:
– Jubileumboekje ‘De Korenmolen van Renkum – 150 jaar’ (2008)
